Ignacy Rząska

02/05/1904 – 05/05/1945

IMIĘ:  Ignacy

NAZWISKO: Rząska

IMIĘ OJCA: Mateusz

IMIĘ MATKI: Joanna

NAZWISKO RODOWE MATKI: Szlachcikowska

DATA URODZENIA: 02/05/1904

MIEJSCE URODZENIA: Rosochatka (B.Tucholskie)

DATA ŚMIERCI: 05/05/1945

MIEJSCE ŚMIERCI: Dźwińsk (ZSRR)

SŁUŻBA W LASACH PAŃSTWOWYCH:

Ignacy Rząska w latach 1928-1930 uczestniczył w budowie „magistrali węglowej” na odcinku Lipowa-Łąg, przyczółka gdyńskiego, a potem w utrzymaniu technicznym linii kolejowej (nr 201). Po roku 1930 podjął pracę w Leśnictwie Zwierzyniec, gdzie leśniczym był najpierw Franciszek Sowa, a po nim Antoni Szymański. W wyniku zmian administracyjnych w latach 30. XX wieku, leśniczówka Zwierzyniec należała terytorialnie najpierw do Nadleśnictwa Lipowa, a potem do Nadleśnictwa Twarożnica. Rząska w początkowym okresie zatrudniony był prawdopodobnie jako robotnik leśny bądź tzw. przodownik. Prawdopodobnie po 1938 roku objął w leśnictwie stanowisko gajowego lub podleśniczego. Jego praca bowiem polegała na nadzorze nad pracami wykonywanymi przez robotników. Uczestniczył w pomiarach i odbiorach drewna, był referentem, księgowym i kasjerem w jednej osobie.

W Zwierzyńcu Ignacy Rząska pracował do lutego 1945 r gdy został aresztowany przez NKWD.

REPRESJE (WIĘZIENIA/OBOZY/INNE):

Wczesną jesienią 1944 r na skutek donosu, że dostarcza żywność partyzantom, Ignacy Rząska został aresztowany podczas pracy w lesie przez patrol SS z posterunku w Śliwicach. Miał zostać rozstrzelany, zdążył wykopać już sobie nawet grób, kiedy wskutek zdecydowanej interwencji niemieckiego leśniczego ze Zwierzyńca Franza Hakspiela został w ostatniej chwili uwolniony.

W lutym 1945 Ignacy Rząska został aresztowany w swoim domu w Zwierzyńcu przez NKWD i wywieziony do ZSRR. Przez wiele lat nie udawało się ustalić jakie były jego dalsze losy.

Ignacy Rząska zmarł z niedożywienia i wycieńczenia spowodowanego ciężką pracą w miejscowości Dźwińsk w Rosji sowieckiej, już 5 maja 1945 r a więc zaledwie 3 miesiące po aresztowaniu i deportacji. To tam zesłało go NKWD do katorżniczej pracy w fabryce zbrojeniowej.

SŁUŻBA WOJSKOWA LUB KONSPIRACYJNA:

W 1925 r. został powołany na dwa lata do służby wojskowej w 2 Pułk Szwoleżerów Rokitniańskich w Bielsku.

Ignacy Rząska od początku okupacji niemieckiej aż do zakończenia działań wojennych utrzymywał kontakty z oddziałami partyzanckimi, zaopatrując członków konspiracji w żywność i lekarstwa.

Ignacy Rząska jako pracownik leśny był groźnym dla okupanta przeciwnikiem. Był wykształcony i przeszkolony wojskowo, miał dobre relacje z miejscową ludnością, a przede wszystkim doskonale znał strategiczny dla walk i ukrywania się, teren leśny. Z dokumentów wiadomo, że we wrześniu 1944 r.
w najbliższej okolicy leśniczówki Zwierzyniec lądował, a potem ukrywał się polsko-radziecki desant, który do tzw. wyzwolenia, przeprowadził razem z lokalną grupą partyzancką Jana Meggera kilka akcji przeciwko Niemcom. Dowódcą tego zrzutu był ppor. Wiktor Aleksiejew, a zastępcą ppor. Jan Miętki.

Biorąc pod uwagę okres, w którym Ignacy pomagał partyzantom, mógł on również współpracować z innymi oddziałami partyzanckimi. W pobliskich lasach działał m.in. oddział Armii Krajowej „Jedliny” pod dowództwem Jana Sznajdera. Zanim nastała zima, oddziały stacjonowały w lesie kwaterując w podziemnych bunkrach i ziemiankach. Natomiast zimą, ze względu na trudności aprowizacyjne i ograniczone możliwości poruszania się po śniegu, dzielono się na mniejsze grupy, kwaterując w bunkrach przygotowanych przez miejscową ludność, wciągniętą do ruchu oporu i współdziałającą z partyzantami

POSIADANE ODZNACZENIA:

POZOSTAŁE INFORMACJE:

Ignacy Rząska w dniu 9 lutego 1928 r. zawarł związek małżeński z Martą Pilawską urodzoną w 1907 r. Po ślubie zamieszkali wraz z jej matką Marianną w domu rodzinnym Marty w Zwierzyńcu. Tam urodziło się sześcioro dzieci Ignacego i Marty: Leon Roman (1928), Halina (1930), Edmund (1933), Zygmunt (1934), Henryk (1939) i Genowefa (1945).

W czasie okupacji Ignacy zakazał żonie wysyłania dzieci do niemieckiej szkoły. Te, które zaczęły edukację jeszcze przed wojną w szkole w Lipowej, przerwały ją, natomiast inne, dorastające, których wiek wskazywał na obowiązek szkolny, podjęły naukę dopiero po wojnie.

W drugiej połowie 1944 r. wezwano rodzinę Rząsków do Śliwic w sprawie podpisania niemieckiej listy narodowościowej (III grupy, Eingedeutschte) gdzie usłyszał, że odmowa złożenia podpisu na deklaracji, będzie skutkować natychmiastowym wywiezieniem całej rodziny do obozu koncentracyjnego Stutthof. Podpisanie przynależności do III grupy narodowościowej niemieckiej było całkowicie sprzeczne z poczuciem tożsamości, wiary i godności osobistej Ignacego, jednak tymczasowo gwarantowało zachowanie życia całej rodziny. I to przesądziło o jego decyzji. Natychmiast po podpisaniu niechcianej deklaracji, 16-letni syn Roman został skierowany do oddziałów pracy i przysposobienia wojskowego na terenie III Rzeszy.

W 1945 r, tydzień po zajęciu wsi przez oddziały Armii Czerwonej (żołnierze stacjonowali m.in. w domu Rząsków, usiłując napastwoać 15 – letnią Halinę) u Ignacego pojawiło się dwóch sowieckich żołnierzy, rozpoznanych jako NKWD. Padło pytanie o niemieckie dokumenty gospodarza, które Ignacy niebawem dostarczył sowietom – były to dokumenty które potwierdzały podpisanie niemieckiej III grupy narodowościowej. Świadkiem tego zdarzenia była rodzina Rząski i oraz wojskowy, sowiecki kucharz, który stał za uchylonymi drzwiami. Nie było rewizji, ani kontroli osobistej. Funkcjonariusze NKWD udali się wraz z Ignacym Rząskąna posterunek do Legbąda lub Rzepicznej. Wtedy rodzina widziała go po raz ostatni.

Biogram przygotowany na podstawie wspomnień wnuka Ignacego Rząski, Dariusza. Publikacja za „Biuletynem RDLP w Toruniu” nr 2/75/ kwiecień – czerwiec 2015